Ούτε «ΔΝΤ», ούτε «ατελείωτες κρατικοποιήσεις»

Θόδωρος Μαργαρίτης, Συνέντευξη στον Πάνο Λάμπρου, Εποχή, 27/06/2010

Έως και πρόσφατα λέγατε ότι ο Συνασπισμός είναι το σπίτι σας και δεν πρόκειται να φύγετε. Τι άλλαξε;

Ο Συνασπισμός έπαψε να είναι το κόμμα που ιδρύσαμε. Έχασε τη ψυχή του και μαζί με αυτόν και τη δική μας. Ο Συνασπισμός τα τελευταία χρόνια έχει χάσει βασικά χαρακτηριστικά, με τα οποία τον γνώρισε ο κόσμος και σύρεται σε μια χύμα κατάσταση και σε παραλυτικές ισορροπίες.

-Να σου υπενθυμίσω ότι το αφετηριακό σημείο του Συνασπισμού ήταν η σύμπραξη του ΚΚΕ με την ΕΑΡ. Συνεπώς, τα ανανεωτικά χαρακτηριστικά δεν υπήρχαν εξαρχής. Ο Συνασπισμός πέρασε από πολλές φάσεις και, όπως ήταν φυσικό, υπήρξαν πολλές μεταλλαγές.

Όλη η διαδρομή του Συνασπισμού είχε πολλά θετικά, είχε και αρνητικά. Θα σου κάνει εντύπωση, αλλά την περίοδο 2004 - 2007, που υπήρξε η λεγόμενη αριστερή στροφή και η ηγεσία Αλαβάνου, τα προβλήματα που είχαμε ως Ανανεωτική Πτέρυγα μέσα στο κόμμα μας ήταν λίγα. Και υπήρξαν και ενδιαφέροντα γεγονότα, όπως το κίνημα για το άρθρο 16, το Φόρουμ και η προσπάθεια μιας ισχυρής αντιδεξιάς αντιπολίτευσης, όπως την είχε εκφράσει ο Α. Αλαβάνος. Με έκπληξη διαπιστώσαμε ότι η περίοδος μετά το 2008 υπήρξαν τραυματισμοί στη φυσιογνωμία του.

-Ένα παράδειγμα;

Τρία θα σου πω. Το πρώτο ήταν ο Δεκέμβρης, που η αλληλεγγύη στο κίνημα της νεολαίας δεν έβαλε όρια ως προς τη βία των αντιεξουσιαστών. Το δεύτερο ήταν οι ευρωεκλογές, που το ψηφοδέλτιο, έτσι όπως διαμορφώθηκε θόλωσε την ευρωπαϊκή μας φυσιογνωμία και το τρίτο ήταν η περίφημη απόφαση για τους έντεκα αρχηγούς στις εθνικές εκλογές.

-Τα σημεία που ανέφερες, ανεξάρτητα πώς τα βλέπει ο καθένας μας, είναι στιγμές της πορείας και όχι η πορεία. Δεν προκύπτει από αυτά ότι χάθηκαν τα φυσιογνωμικά στοιχεία της ανανεωτικής αριστεράς. Μιλάτε για αριστερισμό, αλλά...

Την περίοδο Αλαβάνου υπήρχαν διαφωνίες. Δυσανεξία, όμως, νιώθαμε τον τελευταίο καιρό. Διότι βλέπαμε ότι στην προσπάθεια να δημιουργηθεί το υποκατάστατο ενότητας της αριστεράς, φτάναμε είτε σε κωμικές καταστάσεις, π.χ. οι έντεκα αρχηγοί, είτε και σε σοβαρά προβλήματα πολιτικής γραμμής.

Γιατί είναι κωμική η αντίληψη συλλογικής λειτουργίας; Άλλωστε, η ανανεωτική α-ριστερά έθεσε τέτοια ζητήματα...

Ο ΣΥΡΙΖΑ, με τον κατακερματισμό των υποκειμενικοτήτων, σε λίγο θα έχει πολύ μεγαλύτερο αριθμό συνιστωσών. Μερικά πράγματα στον ΣΥΡΙΖΑ υποκατέστησαν την πολιτική. Ορισμένες στιγμές κυριάρχησαν οι παραγοντισμοί. Είχαμε ανένταχτους που δεν εκπροσωπούσαν υπαρκτές δυνάμεις και ήταν στη Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ χωρίς να έχουν εκλεγεί.

-Αυτό δεν οφείλεται στον ΣΥΡΙΖΑ. Οφείλεται στο βέτο που είχατε βάλει ως κόμμα.

Για την Α.Π. ήταν και όρος να μην λειτουργεί ο ΣΥΡΙΖΑ δημοκρατικά.

Εγώ θα σε καλέσω να κρίνεις το αποτέλεσμα. Το αποτέλεσμα ήταν μια ηγετική δομή του ΣΥΡΙΖΑ με ανένταχτους, που έχουν μια σεβαστή ιστορία, αλλά που δεν εκπροσωπούν συγκεκριμένες δυνάμεις. Έχουμε, επίσης το φαινόμενο της διάσπασης συλλογικοτήτων, προκειμένου να δημιουργούνται νέα μικρά κέντρα αποφάσεων. Μερικές φορές λέω -ξέρω ότι μπορεί να σε προκαλέσει- ότι θα καταλάβαινα, παρά τις σοβαρές διαφωνίες μου, να αναζητήσουμε κάποια στιγμή μια συνεννόηση με το ΚΚΕ που εκφράζει ένα μαζικό λαϊκό χώρο, παρά με ένα υποκατάστατο ενότητας της αριστεράς.

-Το θέμα είναι ποσοτικό ή ποιοτικό; Λες ότι θα μπορούσες να συνεννοηθείς με το σταλινικό και δογματικό Κ.Κ. και όχι με τον ΣΥΡΙΖΑ, που είναι η ενωτική έκφραση της ριζοσπαστικής αριστεράς...

Πολύ σωστό το ερώτημά σου. Τον τελευταίο καιρό, με αφορμή την οικονομική κρίση, η εικόνα του ΣΥΡΙΖΑ οδηγούσε σε επιστροφή σε παλαιοκομμουνιστικά στερεότυπα. Επίσης, υπήρξαν ζητήματα διαφορετικής κουλτούρας. Παρακολούθησα με έκπληξη κείμενο μικρής συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ, που την επομένη της ρήξης στον Συνασπισμό, ζήτησε να φύγουν και όσοι εκ της Ανανεωτικής Πτέρυγας έκαναν την επιλογή της παραμονής. Η αντίληψη που κυριάρχησε στον ΣΥΡΙΖΑ είναι μια ατέλειωτη ίντριγκα, απέναντι στον Συνασπισμό, κυρίως όμως, απέναντι στην Ανανεωτική Πτέρυγα.

-Μιλάς για ίντριγκες, αλλά είναι τοις πάσι γνωστό, ότι διαφορές, αντιπαλότητες, ίντριγκες υπήρχαν κυρίως εντός του Συνασπισμού και η Πτέρυγα πρωταγωνιστούσε σε όλα αυτά.

Σε ένα θέμα έχεις δίκιο. Στοιχείο της κρίσης ήταν η διαμάχη για την ηγεσία ανάμεσα σε Αλαβάνο και Τσίπρα, οι οποίοι προέρχονται από τον Συνασπισμό. Σε αυτό συμφωνώ. Αλλά για είκοσι χρόνια διατηρήσαμε στον Συνασπισμό διαφορετικά ρεύματα της αριστεράς και παρά τις διαφορές μας ουδέποτε είχαμε φτάσει στο σημείο, που φτάσαμε σήμερα με ευθύνη της σημερινής ηγετικής ομάδας.

-Ποιον πολιτικό χώρο θέλετε να καλύψετε;

Υπάρχει ένας μεγάλο πολιτικό κενό. Από τη μια έχουμε τη νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ μέσω ΔΝΤ και από την άλλη έχουμε μια αριστερά, που με αφορμή την κρίση, επιστρέφει στα παλαιοκομμουνιστικά στερεότυπα.

Ο ωκεανός προοδευτικών πολιτών, οι οποίοι δεν έχουν έκφραση και καλούνται να διαλέξουν ή το “ΔΝΤ” ή τις “ατελείωτες κρατικοποιήσεις”, είναι ο χώρος που απευθύνεται η ανανεωτική δημοκρατική αριστερά. Εάν προχωρήσουμε τις συζητήσεις με τους Οικολόγους Πράσινους έχουμε τη δυνατότητα να διαμορφώσουμε μια σταθερή πολιτική σύγκλισης της αριστεράς με την οικολογία, όπως την οραματίστηκε ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης.

-Ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης, είχε μιλήσει, όμως, και για την ανάγκη σύγκλισης της αριστεράς με το ΠΑΣΟΚ. Άποψη την οποία ενστερνιστήκατε και ως τάση.

Έχουμε δεχτεί κριτική γύρω από τα ζητήματα της κυβερνησιμότητας. Νομίζω ότι έχουμε αποδείξει στην προσωπική μας διαδρομή, ότι ουδέποτε ακούσαμε αυτές τις σειρήνες. Αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχουν συνθήκες κυβερνητικής λύσης με το ΠΑΣΟΚ εφόσον ακολουθεί νεοφιλελεύθερη πολιτική. Αντιθέτως, έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ εγκαταλείπει τις βασικές αρχές της σοσιαλδημοκρατίας όπως τις γνωρίσαμε στην ιστορική τους διαδρομή.

-Εκτιμάτε δηλαδή ότι μπορείτε να γίνετε οι αυθεντικοί εκφραστές της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας στην Ελλάδα;

Υπάρχει κενό στο χώρο της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Εμείς, όμως, ενδιαφερόμαστε να διαμορφώσουμε ένα νέο τόπο στον οποίο σναντιώνται οι μετακομμουνιστικές ιδέες της αριστεράς, η αριστερή σοσιαλδημοκρατία και οι οικολογικές ευαισθησίες.

-Στις δημοτικές εκλογές τι θα κάνετε;

Είναι, για μας, λίγο πρόωρη αυτή η συζήτηση.

-Οι εκλογές, όμως, έρχονται.

Θα κινηθούμε με τις απόψεις που είχαμε κινηθεί όλο το προηγούμενο διάστημα. Πλατιά αυτοδιοικητικά σχήματα με βάση προγραμματικές συμφωνίες και τοπικά κριτήρια.

-Που σημαίνει ότι μπορεί να συνεργαστείτε σε δήμους με το ΠΑΣΟΚ ή με τη ΝΔ;

Αν αφορά δήμους δεν υπάρχει καμία δυσκολία. Σε περιοχές που έχουν κεντρική πολιτική σημασία, προφανώς αυτό δεν θα γίνει.

-Στη Θεσσαλονίκη; Υπάρχουν δικές σας δηλώσεις που λένε ναι σε συνεργασία με το ΠΑΣΟΚ για να φύγει η δεξιά.

Η περίπτωση της Θεσσαλονίκης έχει αποκτήσει τοπικό χρώμα. Στην πόλη αυτή επικυριαρχεί το συντηρητικό τρίγωνο Ψωμιάδη, Παπαγεωργόπουλου, Άνθιμου. Εκεί, θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις προκειμένου να αλλάξει αυτό το τοπίο.

-Ναι, αλλά αν σε δήμους συνεργαστείτε με ΠΑΣΟΚ ή ΝΔ και στη Θεσσαλονίκη συνεργαστείτε με το ΠΑΣΟΚ, έχω την εντύπωση ότι δεν μένει και τίποτα.

Θα μείνουν πάρα πολλά. Να είμαστε όμως ειλικρινείς. Το συνέδριο του νέου κόμματος θα γίνει το φθινόπωρο. Επομένως δεν θα μπορεί να κριθεί με επάρκεια η αυτοδιοικητική του πολιτική. Όμως, η βασική μας σύλληψη θα είναι τα αυτοδιοικητικά σχήματα, οι προγραμματικές συμφωνίες και τα τοπικά χαρακτηριστικά και θα προσπαθήσουμε να μην δώσουμε εικόνα μιας γενικευμένης πολιτικής συνεννόησης με κανέναν κόμμα από τα κόμματα του δικομματισμού.

-Μέχρι και προχθές συμμετείχατε στον ΣΥΡΙΖΑ. Θα επιδιώξετε να συνεργαστείτε μαζί του;

Αναμφισβήτητα ναι.

-Και σε κεντρικούς δήμους;

Θα κρίνουν οι υπό διαμόρφωση οργανώσεις μας τα προγραμματικά στοιχεία, τα πρόσωπα και τις τοπικές ιδιομορφίες.

-Τα πολιτικά κόμματα κρίνονται από τις θέσεις και τη δράση τους. Ποια είναι η δική σας πρόταση μπροστά στυην οικονομική κρίση;

Θέλουμε να ηττηθεί αυτή η πολιτική. Είμαστε ριζικά απέναντι στη νεοφιλελεύθερη επιλογή που έχει γίνει μέσω του ΔΝΤ. Ωστόσο, θέλουμε την ίδια στιγμή που γίνεται η κριτική στο πολιτικό σύστημα και στο αδιέξοδο του δικομματικού μοντέλου, να δούμε και τις ευθύνες της δικής μας “καμπούρας”, της αριστεράς δηλαδή. Είτε γιατί στο παρελθόν υποστηρίξαμε συντεχνιακές διεκδικήσεις που στο τέλος αναπαρήγαγαν το πελατειακό κράτος είτε γιατί πολλές φορές αναπαρήγαμε το ίδιο το κομματικό σύστημα. Να σου πω ένα παράδειγμα. Ο Συνασπισμός έκανε μια επένδυση στο Δήμο της Αθήνας με την επιλογή του Αλέξη Τσίπρα. Και πριν αλέκτωρ λαλήσει τρεις ο επικεφαλής του μεταφέρθηκε στην κεντρική πολιτική σκηνή.

-Ήταν μια επιλογή που αγκάλιασε το σύνολο του Συνασπισμού. Και την Ανανεωτική Πτέρυγα.

Βλέποντάς το, όμως, οφείλω να πω ότι είναι μια αυτοκριτική για ολόκληρη την αριστερά.

-Σε μια συνέντευξή σου μίλησες για την ανάγκη συναινέσεων με όλες τις δυνάμεις της Βουλής. Το είχα σχολιάσει στην “Εποχή” λέγοντας “ακόμα και με τον ΛΑΟΣ;” Τι πάει να πει συναίνεση; Συναινώ όταν υπάρχει κοινό έδαφος.

Προφανώς δεν αναφερόμουν στον ΛΑΟΣ. Αλλά είμαστε μια χώρα στην οποία δεν υπάρχει κανένας φυσιολογικός διάλογος ανάμεσα στις πολιτικές δυνάμεις, ούτε καν στα θέματα εξωτερικής πολιτικής. Ενώ μπορούμε να κλείσουμε το θέμα που αφορά την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, η αδυναμία πολιτικών συναινέσεων οδηγεί σε αδιέξοδο.

-Η συναίνεση δεν έχει να κάνει και με τις πολιτικές απόψεις; Τι συναίνεση να υπάρξει με αυτούς που καλλιέργησαν την εθνικιστική υστερία; Τι συναίνεση να υπάρξει για την κρίση με κόμματα που έχουν δημιουργήσει την κρίση;

Είναι σαφές ότι στα μεγάλα ζητήματα δεν μπορεί να υπάρξει, αλλά εδώ δεν μπορούμε ούτε στα μικρά. Δεν μπορούμε να είμαστε σε μια χώρα που οι πολιτικές δυνάμεις έχουν ατέλειωτους μονολόγους.